Fazıl Yoldaşoğlu (1872-1955)
Fazıl Yoldaşoğlu (1872, Cizzah ili, Behmel ilçesi, Layka köyü-17.3.1955, Semerkant ili, Bulungur Ş.)
Özbek halk ozanı, aşık(bahşi). Yoldaş Molla Muradoğlu’nun talebesi. Bulundur destancılık okulunun en önemli ve son temsilcisidir. Yetim olarak büyümüştür. Çobanlık yapmıştır. Destancılığa merakı erken yaşlarda başlamıştır. Gençliğinde dombra çalıp koşuk söylemeyi meşk etmiştir.
20 yaşlarında hocası Yoldaş Şair’den destancılığın sırlarını öğrenmiştir. Genç aşık, halkın içinde hocasının yaptığı sınavdan başarıyla geçmiştir.25-26 yaşlarında usta bir destancı olarak tanınmıştır.
Fazıl Yoldaşoğlu; Emin Şair, Çini Şair, Tavbuzer Şair, Kurbanbek Şair, Sultan Murad Şair, Yoldaş Bülbül, Yoldaş Şair, Koldaş, Suyer gibi “Bulungur destancılık okulu”nun öncü destancılarından edebi geleneği almış ve güçlü bir şekilde kavramıştır, doğaçlama ile zenginleştirmiş ve Özbek destancılığını bir basamak yükseltmiştir.
Fazıl Yoldaşoğlu ‘nun repertuarı konu ve üslup bakımından zengin ve rengarenktir. 40 tan fazla halk destanını ezberinde tutmuş ve icra etmiştir. Kendisinden ; “Alpamış”, “Yadgar”, “Yusuf ile Ahmet”, “Muradhan”, “Rüstemhan”, “Şirin ile Şeker”, “Guruğlining Tuğilişi”, “Belagerdan”, “İntizar”, “Nurali”, “Cehangir”, ” Ziverhan”, “Ferhat ve Şirin”, “Leyli ve Mecnun”, “Behram ve Gülendam”, “Aşık Garip” gibi 30’a yakın destan yazılı olarak alınmıştır.
Şair, kahramanlık, romantik, tarihi, destanlar ve kitabi destanların en güzel örneklerini icra etmiştir. “Allamış” onun eserleri arasında özel bir yer tutar. Bu destanın Özbek halk destanlarından yazılı olan 40’ a yakın varyantı arasında Fazıl Yoldaşoğlu’na ait olanı sanat yönünden en değerli ve mükemmel olanıdır. Burada şairin yüksek destancılık yeteneği kendini gösterir.
Fazıl Yoldaşoğlu güncel konularda da pekçok destan ve koşuk söylemiştir. Onun “Mehmet Kerim Pelvan”, “Cizzak Kozgalanı” ,” Er Yiğitler Meydana!”, ” Cihan Tilglegey”, “Balalarımızge”, “Puşkine” gibi koşukları bunlara örnek olarak gösterilebilir.
Aşık edebiyatında Ergeş Cumabülbüloğlu, İslam Şair, Polkan, Abdullah Şair gibi ozanların repertuarları ve orjinal eserleri Özbek destancılığı ve edebiyatına büyük katkı yapmıştır.
Şair’in miras kalan eserleri geniş bir şekilde öğretilmektedir. Fazıl Yoldaşoğlu’nun defnedildiği Bulungur kentinde adına bir müze kurulmuş ve bir haykeli dikilmiştir.
Töre Mirzayev
